ETKİN DİNLEME VE NOT TUTMA 

ETKİN DİNLEME VE NOT TUTMA 

         Etkin Dinlemek Nedir?

 Etkin dinleme sadece söylenilenleri duymak değil, aynı zamanda bu söylenenleri önemli bulmak, kavramak ve değerlendirmektir. Dolaysıyla, etkin dinleme
aktif bir süreçtir. 

         Dinlemeyi bilmek önemli midir?

Dinleme kazanılması gereken temel bir beceridir. İnsan iletişimin önemli bir kısmını sözel olarak yapmaktadır. Bu  şekilde kurulan iletişimin ancak yarısı
kısa bir süre sonra hatırlanabilmektedir. Aradan daha fazla zaman geçtiğinde ise çok daha azı hatırlanmaktadır. Bütün bu nedenlerden dolayı etkili dinleme
ilke ve yöntemlerini öğrenmek ve bunları uygulamak daha da önem kazanmaktadır.         

Etkin dinleme öğretmen-öğrenci ilişkilerini olumlu  yönde etkiler mi?

Öğretmenler genellikle kendini dinleyen ve dinlediğini çeşitli biçimlerde belli eden öğrencilere daha fazla ilgi gösterir ve onlara dönerek konuşur. Çünkü
öğretmende dersi anlatırken kendisini dinleyen öğrenciye  ihtiyaç duyar. Bu nedenle öğretmeni dinlerken başınızla, bakışlarınızla onu dinlediğinizi hissettirin.
Bir yandan da öğretmeninizin söylediklerini notlar alarak dinleyin. Öğretmeninize, dikkatinizin yoğunlaştığını bu şekilde de ifade etmiş olursunuz. Bu
hem sizin, öğretmeninizin söylediklerini önemsediğinizi hem de konuyu anlamaya çalıştığınızı gösterir.    

              Etkin dinleyen bir öğrenci olmak için  neler yapmalısınız?

Ø     Öncelikle derse zamanında gelin,

Ø     Sınıftan içeri girip yerinize otururken “İyi bir dinleyici olacağım” sözünü verin.

Ø     Sınıfta  öğretmeninizi en iyi görebileceğiniz, duyabileğiniz bir yere oturmaya dikkat edin

Ø     Öğretmeni dinlerken, öğretmeninizin anlattıklarından yola çıkarak daha sonra neler söyleyebileceğini tahmin etmeye çalışın. Bu sizin  dikkatinizin
dağılmasını engeller ve  devamlı uyanık kalmanızı, hatta derse aktif olarak katılmanızı sağlar.

Ø      Derse, bir gün önceden o günkü konuları okuyarak  gelin. Bu şekilde hem anlatılanlara yabancı kalmamış olur hem de dersteki tahminlerinizi daha kolay
bir şekilde yapabilirsiniz. Böylece derste anlatılanları daha sonra kolay bir şekilde hatırlarsınız.

Ø     Öğretmenin bir ders boyunca anlattıklarının ana fikrini bulmaya çalışın. Ders boyunca kendi kendinize bu konunun ana fikri nedir? Burada anlatılmak
istenen nedir? gibi sorular sizi  uyanık tutar, ana fikri ve önemli kavramları bulmanıza yardımcı olur.

Ø     Ders boyunca uyanık kalmanız çok önemlidir. Çünkü;  öğretmenleriniz bir konuyu  anlatırken mutlaka küçük ipuçları vermektedir. Dikkat edin bazı konuların
üzerinde ısrarla durur. Örneğin bir konunun önemli bir bölümünü anlatırken belirli kelimeler kullanır; ses tonunda farklılıklar yaratır. Seslerini yükselterek
 “burası önemli”, “dikkat ederseniz” gibi sözel vurgularla önemli noktaları işaret ederler.   

Ø     Bir öğretmen hiçbir zaman bu bir sınav sorusudur demez, ama çeşitli ipuçlarıyla bunu belli eder. Dikkat edeceğimiz kelimelerden bir kaçına örnek verecek
olursak:

Önemli,

başlıca,

can alıcı,

burada esas fikir,

şunu unutmayın ki,

sonuç olarak,

bu sebeple,

özetle vb…

         Bu tür kelimelerin geçtiği cümleler üzerinde düşünülmesi, öğrenilmesi gereken cümlelerdir.

Bu ipuçlarına dikkat ederseniz  sınavda sorulabilecek soruları tahmin edebilirsiniz, konunun özüne ulaşabilirsiniz.

         Öğretmenler ara sırada, bir kavram veya düşüncenin önemli olduğunu doğrudan bildirir. Örneğin; bu durum önemlidir, bunu unutmayın, bu sınav sorusu
olabilir, bunu notlarınızda işaretleyin derler.

Ø     Diğer önemli bir nokta sürekli tekrar ettiğimiz gibi aktif olma konusudur.  Pasif bir öğrencinin başarılı olma olasılığı düşüktür.  Derse her fırsatta
katılmalısınız. Ve ders sırasında öğretmenin söylediklerine, yüz ifadenizle gülümseyerek, kaşlarınızı çatarak, başınızı sallayarak olumlu ya da olumsuz
tepki göstermelisiniz. Böylece öğretmen de anlaşılan ya da anlaşılmayan yerleri çok daha iyi bir şekilde görebilir. Ayrıca bu öğretmeni de memnun eder.
Onun motivasyonunu arttırır,  cesaretlendirir. Öğretmen dinlenildiğinin farkına varır. Oysa ki anlattıklarına karşı hiç bir tepki göstermeyen donuk, pasif
öğrenciler karşısında öğretmen de bir şeyler anlatmakta güçlük çeker. Bu şekilde dinleyerek, dersin kalitesini yükseltmekte öğrencilerin elindedir.

Ø     Ders sırasında soru sormaktan çekinmeyin. Fikirlerinizi,

görüşlerinizi rahatça söylemelisiniz.  Ders sırasında anlaşılmayan bir yer varsa ya da merak ettiğiniz bir soru varsa bu soruyu rahatlıkla sorun. Hiçbir
şekilde çekinilecek bir durum söz konusu değildir. Sorulara verilen cevap anlaşılmadıysa ve açıklamalar yeterli değilse, yeni sorular sorun ve açıklamaları
dinleyin. Eğer ders içerisinde zaman yetmedi ise, ders bittikten sonra öğretmeninize ya da arkadaşınıza sorularınızı yine sorabilirsiniz.Kafanıza takılan
soruların cevaplarını bulana kadar araştırmalısınız.

ü      ” Not Tutmayı öğrenin ve alışkanlık haline dönüştürün” . Dinleme yoluyla öğrenilen bilgiler çok uzun süre hafızada duramaz. Öğrenilenlerin zaman
zaman tekrar edilmesi gerekir. Bir öğrenci ders sonunda, o derste dinlediğinin ancak bir miktarını hatırlayabilir. Tekrar yapılmadığı sürece bu oran bir
hafta sonra daha da düşer. Bu yüzden not tutmanın çok büyük bir önemi vardır. Not tutmanın iki önemli yararı vardır.

ü     Bunlarda birincisi eğitimin temel şartı olan “Aktif katılımı” sağlar. Öğrenci derste pasif durumdan aktif duruma geçer. Not tutma sayesinde derste
devamlı uyanık olur, dikkatini derse yoğunlaştırır ve dikkatinin dağılmasını engeller.

ü     İkinci önemli yararı ise unutmayı engellemesidir. Alınan notların eve gelince temize çekilmesi hafızaya daha iyi yerleşmesini sağlar. Tekrar yazamıyorsanız
bile tekrar ederken kısa kısa notlar alarak çalışın. 

Not tutulurken dikkat edilmesi gereken  noktalar nelerdir?

Ø    Not tutarken kağıt konusunda cömert olun. Hiçbir zaman küçük bir kağıda sıkışık bir şekilde not tutmayın. Hatta not tutmak için bir defter olursa daha
düzenli not tutulur.

Ø     Not tuttuğunuz sayfanın altında, üstünde, yan taraflarında boşluk bırakırsanız, buralara eksik kalan bilgileri, daha sonra yazabilirsiniz.  

         Hem Dinleyip hem not tutarken nelere dikkat etmeliyiz?
         Dinleme ile not tutma arasında bir denge kurmak gerekir. Tüm dikkati dinlemeye ayırırsak, verimli bir şekilde not tutamayız. Aynı şekilde çok
ayrıntılı not almaya kalkışırsak bu sefer de anlatılanları anlamanız güçleşir,  bu da dinlemeyi olumsuz etkiler. Ayrıntıları atlayarak, yukarıda belirtilen
ipuçlarına dikkat ederek notlarınızı alın. Derste not tutarken ana fikirleri, önemli noktaları not etmek çok önemlidir Önemli olduğunu göstermek için de
yanına “*” gibi işaretler  yapabilirsiniz ya da altını çizebilirsiniz.

Bazı öğretmenler temel düşüncenin ana hatlarını söyler ve tahtaya yazar.  Eğer öğretmen tahtaya yazmak için zaman ayırıyorsa yazılanlar önemlidir ve mutlaka
not alın.

Bazen öğretmenler önemli noktaları  sözel olmayan ipuçlarıyla da  belirtebilir. Her öğretmen farklı mimik ve jestler kullanır. Öğretmeninizi  tanıyarak,  
sözel olmayan ipuçlarını bulabilirsiniz. 

         Not tutarken zamandan tasarruf etmek ve geri kalmamak için neler yapabiliriz?

         Kendi anlayabileceğiniz şekilde çeşitli kısaltmalar kullanın. Bu kısaltmalardan bazıları örnek olarak gösterirsek:

ü     ve                           &

ü     örneğin                  ör

ü     sonuç olarak          son.ol.

ü     kadar                      =

ü     matematik              mat

ü     yüzyıl                     yy

ü     birbirine                 11

ü     buna ek olarak      +

          Bilgileri, hafızanıza yüklemek amacıyla not   tuttuğunuzu unutmayın. Bu da etkili dinleme ve  not tutma alışkanlığınızla olacaktır.

         Söylenen her sözcüğü not almalı mıyız?

         Not tutarken anlamı bozmadan kendi cümlelerinizle not alın. Bu şekilde hem öğretmenin anlattıklarını özetleme imkanı, hem de anladığınız biçimde
not alma imkanı bulursunuz. Bazı durumlarda anlatılanların aynı şekilde not alınması gerekebilir. Ya da tahtada yazılanları aynı şekilde kaydetmek gerekebilir.
Bu durumda elbette anlatılanları ya da yazılanları aynı şekilde not alın.

          Not tutarken aklınıza takılan yerleri ya da anlayamadığınız bölümleri öğretmeninize sorun. Böylece not alırken hem eksik not almamış, hem de anlayarak
not almış olursunuz. Ayrıca ders kitabında bulunan açıklamaları not almak yerine başlıklarını not alarak dinlemeye zaman yaratabilirsiniz.

         Öğretmenler filmler, fotoğraflar, slaytlar, haritalar kullanarak önemli kavramları ve düşünceleri betimler veya vurgularlar. Buralardaki önemli
noktaları gözden kaçırmayın.   

Kaynakça       

BACANLI, H. (2003). Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

          TİTİZ,T.M. ( 1999). Ezbersiz Eğitim Yol Haritası, Beyaz Yayınları , Ankara

           BURAK, (2005).Yapabilirim, Sistem Yayıncılık, Ankara

           BALTAŞ, Acar: Öğrenmede ve Sınavlarda Üstün Başarı,Remzi Kitapevi,Ankara